🎶 A 🎶
- A capella: Çalgı eşliği olmayan koroyu tanımlar. İtalyanca bir sözcüktür. İtalyanca "kilise tarzı" anlamına gelir. Türkçeye "akapella" olarak yerleşmiştir.
- Accelerando: "Hızlanarak" anlamına gelir. İtalyanca bir sözcüktür.
- Adaglo: "Yavaş tempo" anlamına gelir. İtalyanca bir sözcüktür.
- Agile: "Çabuk, çevik" anlamına gelir. İtalyanca bir sözcüktür.
- Agitato: "Hızlı, sarsıntılı, heyecanlı" anlamına gelir. İtalyanca bir sözcüktür.
- Akor: Aynı anda tınlamak üzere "dikey" olarak yazılmış ikiden fazla sese denir. Aynı terim, çalgıların, ses yüksekliklerinin birbiriyle uyuşması amacıyla (la=440) titreşimini tutacak şekilde düzenlenmesi için kullanılır (Fransızca accord, İngilizce chord).
- Akustik: Sesle, sesin doğumu özellikleri, ulaşımı ve alımı ile uğraşan fizik bilimi kolu (Fransızca acoustique, İngilizce acoustic).
- Allegretto: "Allegro"dan daha yavaş tempoya denir. İtalyanca bir sözcüktür.
- Alto: Kadın ve çocuk seslerinin en pes (kalın) olanıdır. Terim aynı alandaki erkek sesleri içinde kullanıldığı gibi, Fransızcada "viyola" karşılığı olarak da kullanılır. Alto anahtarı portenin üçüncü çizgisine konan "do"anahtarıdır.
- Amabile: "Sevimli, okşayıcı" anlamına gelir. İtalyanca bir sözcüktür.
- Animato: "Canlı" anlamına gelir. İtalyanca bir sözcüktür (anime, animasyon).
- Apassıonata: "Tutkulu bir duyguyla" anlamına gelir. İtalyanca bir sözcüktür.
- Arietta: Kısa ve küçük arya. İtalyanca bir sözcüktür.
- Armoni: Armoni, müzikte, farklı notaların aynı anda kullanılmasıyla ortaya çıkan ses uyumudur. Akorları, akorların kurulumunu, akor yürüyüşlerini ve akorlar arasındaki ilişkileri inceleyen müzik dalına armoni adı verilir. Aynı anda seslendirilen notalarla ilgilendiği için, armoninin müziği "dikey" olarak ele aldığı, bu anlamda müziğin "yatay" unsuru olan melodik yapıdan farklılık gösterdiği söylenebilir. Ayrıca yalnızca üflemeli müzik aletlerinden oluşan orkestrada da çok kullanılan bir terimdir.
- Arp: çoğunlukla Klasik Batı Müziğinde kullanılan en eski, telli bir müzik aletidir. Sabit sesli bir çalgıdır. Her tel üç ayrı ses çıkarabilir. Gam notalarının karşılığı olan yedi pedalın tutturulduğu oluk hazinesi, çınlama kasası sütun ve konsol bölümlerinden oluşmaktadır. Orkestralarda kullanılan dik konuma tutulan arp, çağdaş orkestra çalgıları arasında telleri yalnızca parmakla çekilerek çalınan tek çalgıdır. Arpın 47 teli ve yedi pedalı vardır. Pedalların yardımıyla tellerin sesi değiştirilebilir. Bu pedallar üç ayrı konuma getirilebilir. Böylece bir nota diyez ve bemol olabilir. Notaları birbirinden ayırabilmek için notalara çeşitli renkler verilir; do telleri kırmızı, fa telleri ise siyah mavi veya koyu mavidir.
Arp |
- Arpej: Arpej, bir akor oluşturan seslerin birbiri arkasından çalınması işlemi. İtalyanca "arpeggiare" sözcüğünden gelir.
Beethoven'ın Ayışığı Sonatı eserinin açılışındaki arpej |
- Arya: Bir tür şarkı. İnsan sesi için beste (İtalyanca arla, Fransızca ve İngilizce air).
🎶 B 🎶
- Bagatelle: Kelime anlamı “boş, önemsiz”. Hafif, kısa piyano parçası anlamına gelir. Başka çalgılar içinde “bagatelle” yazmış besteciler vardır. Fransızca bir sözcüktür.
- Balalayka: Rus halkının ulusal çalgılarından. Üçgen biçimli, uzun boyunlu ve üç telli.
Balalayka |
- Ballad: Özellikle halk müziğinde, aşk şarkıları için kullanılan terimdir (Fransızca ballade, İtalyanca balata).
- Banço (banjo): Çoğunlukla Amerikan gezginci halk şarkıcılarının kullandığı beş veya daha çok telli çalgı. İlk caz orkestralarında gitar yerine kullanılırdı. Türk müziğindeki cümbüşe benzer. İlk banjolarda 4 tel bulunurken, bu sayı günümüzde 5 olmuştur.
- Bando: Nefes ve vurmalı çalgılardan kurulan, çoğunlukla törenlerde kullanılan çalgı topluluğu. Bandolar, genel olarak askerî marş çalarlar. Bugün bu türlü topluluklar için doğrudan doğruya yazılmış veya düzenlenmiş, senfonik müzik çalan bandolar vardır.
Askerî bando |
- Bariton: Orta kalınlıkta erkek sesi.
- Barok: Müzik alanında Barok Dönemi 1550 yıllarında başlamış, 1600’den sonra yayılmış, çağın öbür sanatlarındaki renk ve süsleme gösterişi, İtalyan madrigalinin kromatik armonisinde, Venedikli bestecilerin birden çok koro için yazdıkları yapıtlarda belirmiştir. Barok eğilimlerine uygun müzik yazmış besteciler arasında Gabrieli’ler, Schütz, Buxtehude, bir sınıra kadar Bach, Handel, Rameau ve Lully gösterilebilir. Fransızca ve İngilizce "baroque" sözcüğünden gelir.
- Bas, basso: En kaim erkek sesi.
- Bel canto: Güzel şarkı, güzel söyleyiş anlamına gelir. İtalyan operasının ses gösterisine ve hançere cambazlığına dayan an söyleme üslubudur.
- Bemol: Bir notayı yarım aralık pesleştiren işaret.
Diyez, bemol ve natürel |
- Bis: Konserde halkın icracıdan ek parça çalmasını istemek için kullandığı kelime. Yerine “encore” sözcüğü de kullanılır ve “yine” anlamına gelir. Notada “bis” yazısı, bir bölümün bir kere daha çalınacağını gösterir.
- Bolero: Bir çeşit İspanyol dansı. Üç vuruşludur, kastanyet eşliğinde oynanır. Bu dansa sanat müziğinde de rastlanmaktadır. En ünlü bolero, Ravel'in yazdığı aynı adlı orkestra yapıtıdır.
- Bourree: Fransa’nın Auvergne bölgesinden doğma şen bir dans. Dört zamanlıdır. Barok süitlerinde kullanılmıştır.
- Buffo: Güldürücü. Operalarda güldürücü rollere çıkan şarkıcı. İtalyanca bir sözcüktür.
- Burlesca: Güldürücü alaycı karakterli bestelere verilen ad. Bach’ın “la minör” klavsen partitasında bu adın ilk kullanılışından birine rastlanılır.
🎶 C-Ç 🎶
- Cadenza: Latince "düşmek" anlamına gelen "cadere" (Fransızca cadence, Almanca kadenz, Türkçe kadans) sözcüğünden;
- Melodi ve armonide, bir dinlenme noktasına varış.
- Yorumda, düşüş noktasına, parçanın ana tonalitesine varırken çalınan yada söylenen süslü, gösterişli geçit; genellikle konçertolarda rastlanır.
- Canto: Şarkı anlamına gelir. İtalyanca bir sözcüktür.
- Coda: "Kuyruk" anlamındadır. Bir bestenin sonuna konan bitiş bölümü.
- Çalgı: Müzik aleti veya enstrüman. Müzik yapmak için kullanılan aletlere verilen genel isimdir. Prensip olarak, ses çıkaran her nesne çalgı olabilir; ancak bir nesneyi çalgı yapan şey, müzik yapmak amacıyla kullanılmasıdır. Çalgıların tarihi, insan kültürünün başlarına kadar uzanır. İlk çalgıların ritüellerde kullanıldığı düşünülmektedir: Örneğin avın başarıyla tamamlandığını belirtmek üzere trompet, dinî törenlerde davul kullanılmıştır. Zaman içinde eğlenceli amaçlı müzikler üretilmeye ve melodiler icra edilmeye başlanmıştır. Kullanım alanları arttıkça çalgılar da gelişmiştir. Çalgıların türleri, tarihi, yapım biçimleri gibi konuları inceleyen bilim dalına da Organoloji denir.
Üflemeli bir çalgı |
Vurmalı bir çalgı |
- Çalgılama: Çalgıların tını nitelikleri, ses sınırlan, birbirleriyle birleştiklerinde, ne türlü sonuçların ortaya çıkabileceği konusundaki bilgilerin tümü (İngilizce instrumentation).
- Çello: Viyolonsel de denir. Yaylı çalgıların bir türüdür. Viyolonsel, yaylı ailesinden dört telli ve tenor sesli bir çalgıdır. Bu çalgının atası "viola da gamba" adı verilen 4 adet teli bulunan perdeli bir çalgıdır. Viyolonsel; keman, viyola ve kontrbas ile aynı ailedendir. Keman ile viyolonselin şekilleri büyük oranda birbirini andırsa da boyutları çok farklıdır. 16. yüzyılda ilk örnekleri Fransa'da ortaya çıkan bu çalgının şekli kadın vücudunu andırır. Başlangıçta beş telli olarak yapılan bu çalgı, önceleri orkestrada bas sesleri desteklemek için kullanılmıştır. Tek başına belirgin bir çalgı olarak ortaya çıkması ise 18. yüzyılda olmuştur. Viyolonsel genellikle akustik olarak kullanılan bir enstrümandır. Her mekânda (açık alan, konser salonu vesaire) çalınabilir. Karşıdan bakıldığında gövdesinin orta bölümünde bulunan ve el yazısı ile f harfini andıran 2 ses deliği ve eşik (köprü) olarak adlandırılan bir destek bulunur. Yayın tellere teması ile titreşen tellerden çıkan ses, eşik tarafından gövdenin içindeki havayı titreştirerek, içeride dikey olarak bulunan can direğine iletilir ve bu deliklerden geri döner.
Çello (viyolonsel) |
- Çeşitleme: bir temanın, bir konunun, bir düşünün değişikliklerle tekrarlanması. Değişim, ritm, armoni ve melodide, çoğu kere konunun her bir tekrarında bunlardan yalnız birinde yapılır (Fransızca variatlon).
🎶 D 🎶
- Da capo: "Başa dön, baştan itibaren"anlamına gelir. İtalyanca bir sözcüktür.
- Début: Sahneye ilk kez çıkan yorumcu. Fransızca bir sözcüktür.
- Deciso: Kararlı. İtalyanca bir sözcüktür.
- Declamatory: Güzel söz söyleme. Şiir okurcasına sesleniş. Hitap.
- Delicato: İncelikle, nezaketle çalmak.
- Deşifre: Önceden çalışmadan, notayı ilk görüşte okumak. Fransızca "déchiffrage" sözcüğünden gelir.
- Discographie: Ses kayıtlarının, plakların sınıflandırılmış, kataloglanmış biçimi. Diskografi. Almanca bir sözcüktür.
- Disque: Kayıt, plak. Fransızca bir sözcüktür.
- Disonant: Kaynaşmayan, (uyuşumsuz) sesler. Konsonant (uyuşumlu) seslerin tersi. Almanca "dissonanz" sözcüğünden grelir.
- Divertimento: Eğlence müziği. Hafif müzik. İtalyanca bir sözcüktür.
- Diyatonik: Yalın dizi. Seslerin düz sıra halinde dizilip tam ve yarım tonların art arda gelişi. Bir oktavın 8 sesinin majör, minör ya da modal dizgeye ait oluşu. Franszca "diato-nique" sözcüğünden gelir.
- Diyez: Bir notayı yarım aralık tizleştiren işaret Fransızca bir sözcüktür (İngilizce sharp, Almanca kreuz). Nota sisteminde # işaretiyle gösterilir.
Diyez, bemol ve natürel |
- Dolce: Tatlı ve yumuşak anlamına gelir. İtalyanca bir sözcüktür.
- Dolendo: Üzüntülü anlamına gelir. İtalyanca bir sözcüktür.
- Dramma der musica: Müzikli oyun, opera. İtalyanca bir sözcüktür.
- Düet: İki partisi de birbirine eşit olan ve iki yorumcu tarafından çalınan veya söylenen müzik. İkili. Almanca "duett" sözcüğünden gelir.
- Düzenleme: Bir ortam için yazılmış bir yapıtı bir başka ortama aktarmak (Fransızca arrangement, transcription). Türkçede bazen "aranjman" şeklinde geçmektedir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Yorum yazarken dikkat edilmesi gereken noktalar:
1. Lütfen yorumunuzun tamamını büyük harflerle yazmayın.
2. Yazım kurallarına özen gösterin.
3. Yasalara aykırı, hakaret içeren, düzeysiz veya reklam içeren yorumlarda bulunmayın.
*** Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, yazım kuralları ile yazılmamış yorumlar onaylanmamaktadır.